Overgewicht en osteoartritis
Zwaarlijvigheid is een probleem voor de volksgezondheid bij mensen, maar ook bij dieren. Geschat wordt dat 33% van de volwassen mensen in de Verenigde Staten
zijn zwaarlijvig. Bij de hondenpopulatie heeft tot 41% van de individuen overgewicht. Zwaarlijvigheid bij hond en kat heeft de laatste jaren pandemische proporties aangenomen, en wordt in verband gebracht met vele
andere gezondheidsproblemen, waaronder het optreden van urineweg-, huid-, endocriene of tumoraandoeningen en osteoarticulaire aandoeningen
wiens artritis het belangrijkst is.
Artrose is een degeneratieve aandoening van de gewrichten.
Het komt veel voor bij honden, bij ten minste 20% van de volwassen honden. De prevalentie van radiografische tekenen van osteoartritis
bij katten varieert van 16 tot 91%, afhankelijk van de literatuur; deze pathologie
komt vooral voor bij de oudere kat. Voor zowel mensen
als honden bij honden is artrose de meest voorkomende oorzaak van pijn en fysieke invaliditeit.
Zwaarlijvigheid wordt al lang beschouwd als een predisponerende factor voor de ontwikkeling van osteoartritis en verergert de klinische symptomen bij mannen
zoals bij dieren. Veel artikelen melden een verband
tussen knieartrose en zwaarlijvigheid bij mannen. In de diergeneeskunde is de associatie tussen artrose van de heup en overgewicht goed vastgesteld…
capdouleur.fr. 6 december 2021
Invloed van overgewicht op de ontwikkeling van osteoartritis
Introductie
Zwaarlijvigheid is een volksgezondheidsprobleem bij mens en dier. Geschat wordt dat 33% van de volwassenen in de Verenigde Staten zwaarlijvig is, en tot 41% van de hondenpopulatie heeft overgewicht. Zwaarlijvigheid bij honden en katten heeft de laatste jaren pandemische proporties aangenomen en gaat gepaard met tal van andere gezondheidsproblemen, waaronder de ontwikkeling van urineweg-, huid-, endocriene en tumorziekten en osteoarticulaire aandoeningen, waarvan osteoartritis de belangrijkste is. Osteoartritis is een degeneratieve gewrichtsaandoening die veel voorkomt bij honden. Ten minste 20% van de volwassen honden lijdt aan deze aandoening. Radiografische tekenen van osteoartritis bij katten variëren van 16 tot 91%, afhankelijk van het tijdschrift, en zijn vooral aanwezig bij oudere katten. Bij zowel mensen als honden is artrose de meest voorkomende oorzaak van pijn en lichamelijke invaliditeit. Zwaarlijvigheid wordt al lang beschouwd als een predisponerende factor voor het ontstaan van osteoartritis en voor het verergeren van de klinische symptomen bij zowel mens als dier. Veel reviews melden een verband tussen knieartrose en zwaarlijvigheid bij mannen. In de diergeneeskunde is het verband tussen artrose van de heup en overgewicht duidelijk vastgesteld.
De hond, een model voor het bestuderen van osteoartritis bij de mens
De relatief korte levensduur van de hond in vergelijking met de mens maakt een longitudinale vergelijking mogelijk van de ziekte van osteoartritis tussen de twee soorten en van de therapieën die worden toegepast wanneer klinische tekenen van osteoartritis optreden. Er moet echter rekening worden gehouden met de viervoetige positie van de hond in vergelijking met de tweevoetige positie van de mens. Bij de hond is de gewichtsverdeling 60% op de voorpoten en 40% op de achterpoten, met een hoek van ongeveer 20 graden op het femorotibiale gewricht, wat gevolgen zou kunnen hebben voor de ontwikkeling van artrose, tot op heden onbekend. Ook enkele epidemiologische aspecten moeten worden belicht, aangezien deze ziekte bij honden wordt beïnvloed door ras, grootte, gewicht, geslacht, leeftijd en castratie. Zo is bekend dat zwaarlijvigheid een risicofactor is bij de mens, maar het blijkt een uitdaging te zijn om de rol ervan bij de ontwikkeling van osteoartritis te beoordelen. Bij honden is uit één studie gebleken dat wanneer twee groepen honden met identieke epidemiologische kenmerken op verschillende manieren worden gevoed (ad libitum of beperkt), er een duidelijk verschil is in de tijd tot het ontstaan van OA; 25% van de ad libitum gevoede honden tegenover 4% van de beperkt gevoede honden hebben na 5 jaar radiografisch bewijs van heup-OA.
Endocrien vetweefsel, een boosdoener bij de verergering van degeneratieve gewrichtsaandoeningen
Een recente studie van heup- en kniegewrichten bij honden toont een verhoogde concentratie van adipokines in synoviale vloeistof, intrapatellair pad vet, chondrocyten en synoviocyten, positief geassocieerd met de ernst van OA. Bij de mens is aangetoond dat de expressie van leptine en zijn receptoren verhoogd is in osteoartritisch kraakbeen in vergelijking met gezond weefsel, en in gevorderde osteoartritis in vergelijking met beginnende osteoartritis. Leptine, geproduceerd door adipocyten, speelt een rol bij het reguleren van de eetlust door hypothalamusreceptoren te activeren, en is ook betrokken bij andere biologische systemen zoals de immuunfunctie en ontstekingen. In het ernstig aangetaste kraakbeen is leptine meer aanwezig in de zwaarlijvige persoon in vergelijking met de persoon met een normaal gewicht. Dit wijst op zowel lokale als systemische hyperleptinemie bij personen met overgewicht. Leptine heeft langdurige remmende effecten op chondrocyten, en induceert de productie van IL-1, MMP-3 en MMP-9 op een dosis-afhankelijke wijze, hetgeen uiteindelijk bijdraagt tot het katabole effect op het chondrocytenmetabolisme. Adiponectine is een ander adipokine dat door adipocyten en andere weefsels wordt gesynthetiseerd. Het is in grote hoeveelheden aanwezig in de systemische circulatie en wordt plaatselijk geproduceerd door chondrocyten en synoviale fibroblasten. Bij mensen en muizen produceren chondrocyten die in contact komen met adiponectine lokale stressfactoren (NO, MMP-3 en MMP-9), die bijdragen tot het fenotypisch verlies van chondrocyten, hun apoptose en de degradatie van de extracellulaire matrix. De geleidelijke ontdekking van de rol van adipokines in de pathofysiologie van osteoartritis vertegenwoordigt een nieuwe klasse doelmoleculen voor de therapeutische behandeling van patiënten.
Pathogenese van osteoartritis
De initiërende oorzaak van artrose, bij mens of dier, blijft onbekend. On peut distinguer deux types d’arthrose : les maladies primaires ou secondaires du cartilage articulaire. Primaire artrose kan het gevolg zijn van herhaalde schokken op het gewricht, van ouderdom of van een genetische predispositie (bijvoorbeeld heupdysplasie bij bepaalde menselijke of dierlijke populaties). Secundaire osteoartritis kan het gevolg zijn van een orthopedische aandoening, letsel of een abnormale gewrichtscongruentie. Meer precies: de predisponerende factoren voor het ontstaan van artrose bij de hond zijn elleboog- en heupdysplasie, orthopedische operaties, scheuring van de craniale kruisband, gewrichtsfracturen of incongruenties als gevolg van misvormingen van de ledematen in het bijzonder. In deze situaties is het gewricht permanent ontstoken en probeert het lichaam de stabiliteit van het gewricht te handhaven door botwoekering. Dit komt overeen met een ontstekingsproces in het gewricht waarbij de afbraak of zelfs het verlies van de proteoglycanen van de extracellulaire matrix overheerst, wat resulteert in een algemene verandering van de anatomie van het gewrichtskraakbeen. De pathogenese is gebaseerd op de vernietiging van het kraakbeen en het subchondrale bot, histologisch ontstaan er kraakbeenscheurtjes. Het osteoartritische gewricht wordt gekenmerkt door een afname van zijn elastische capaciteit ondanks de pogingen van de chondrocyten om het te herstellen en door een verdichting van het subchondrale bot waardoor de verbening van het gewricht toeneemt. Verscheidene markers van dit degeneratieve proces zijn geïdentificeerd: prostaglandines E2 (PGE2), metalloproteïnasen (MMP’s), substance P, tumornecrosefactor (TNF-alfa), ontstekingsbevorderende interleukines zoals IL1, IL6, IL10 en leukotriënen begeleiden deze veranderingen; door hun werking op de oxidatieve stress dragen zij bij tot de voortgang van de destructie van het osteoartritisgewricht.
Overgewicht, een predisponerende en verergerende factor?
De etiologie van artrose in verband met zwaarlijvigheid is nog onduidelijk. Het effect van overgewicht op de biomechanica van het samengedrukte gewricht bij mens en dier is de voornaamste vermoedelijke oorzaak van degeneratieve gewrichtsaandoeningen. Niettemin blijkt uit een studie bij mensen dat bij zwaarlijvige personen een verhoogde prevalentie van artrose van de handgewrichten bestaat. Aangezien deze gewrichten het gewicht van het lichaam niet kunnen dragen, wordt aangenomen dat zwaarlijvigheid gepaard gaat met een systemische ontstekingstoestand die een risicofactor wordt voor de ontwikkeling van osteoartritis. Inderdaad scheidt vetweefsel bij zowel mens als dier een grote verscheidenheid van adipokines af, hetgeen suggereert dat er metabole factoren aanwezig zijn die met zwaarlijvigheid in verband worden gebracht, onafhankelijk van het risico van het ontstaan van osteoartritis. Tot de ontstekingsmediatoren die door vetweefsel worden geproduceerd behoren cytokinen (MMP’s, IL1, IL6 en TNF-alfa) en adipokinen (leptine, vistafine, adiponectine en resistine). De precieze rol van cytokinen is nog niet duidelijk, maar zij worden aangetroffen in de ontstoken weefsels van het synoviale gewricht bij osteoartritis en bemiddelen bij de degeneratie van het kraakbeen.
Ziekten geassocieerd met zwaarlijvigheid en hun bijdrage tot de verergering van osteoartritis
Andere aandoeningen die verband houden met zwaarlijvigheid lijken bij te dragen tot de verergering van de ziekte van OA. Bij de mens wordt verondersteld dat atherosclerose van het subchondrale bot en de daarmee gepaard gaande ischemie tot de ziekteprogressie kunnen bijdragen. Dit doet de vraag rijzen of behandeling van hypercholesterolemie bij deze patiënten de progressie ervan zou vertragen. Er is ook een verband vastgesteld tussen diabetes mellitus bij mannen en osteoartritis van de handgewrichten. De afzetting van producten van het glucagonmetabolisme in het gewrichtskraakbeen wordt bij diabetespatiënten versneld. Dit verhoogt de broosheid van collageen, verhoogt de afbraak van de extracellulaire matrix en vertraagt de productie van proteoglycanen. Indien deze afbraakproducten van het glucagonmetabolisme de progressie van OA bevorderen, kan het de moeite waard zijn menselijke type 2-diabetes te voorkomen en te beheersen om de prevalentie van OA bij deze personen te verminderen.
Conclusie
Het verband tussen osteoartritis en zwaarlijvigheid is complex en de klinische en therapeutische bevindingen zijn nog recent. Algemeen wordt aangenomen dat 4 potentiële risicofactoren bij het individu met overgewicht in verband worden gebracht met de ontwikkeling van osteoartritis: de biomechanische component, adipokines, vasculaire en endocriene aandoeningen. Dit zijn allemaal potentiële therapeutische doelen voor het verminderen van de progressie van osteoartritis bij mens en dier. Deze risicofactoren worden gecombineerd met een complexe interactie tussen de omgeving, de genetica en een eventueel osteoarticulair trauma.
Artrose is een degeneratieve ziekte die niet kan worden behandeld. Het is dus van essentieel belang het ontstaan ervan te voorkomen en de progressie ervan te vertragen. Gewichtscontrole van de patiënt helpt de mechanische en organische spanning in de aangetaste gewrichten te verminderen. Zodra artrose zich ontwikkelt, is het belangrijk om een multi-modale aanpak te hanteren voor het beheer van het dier/eigenaars paar. Celle-ci se base notamment sur l’évaluation de la qualité de vie de l’animal, sur la gestion de sa douleur, sur le maintien de son activité mais aussi sur l’apport d’une alimentation adaptée pour le maintien d’un poids optimal.